Khoảng 9 giờ ngày 18/6 vừa qua, Vũ Ðình Ðức, 35 tuổi, trú tại huyện Kim Thành (Hải Dương) điều khiển xe đầu kéo BKS 51C-262.09 chở nhiều cột đèn chiếu sáng lưu thông trên tuyến Quản Lộ - Phụng Hiệp, hướng từ TP Cần Thơ đi Bạc Liêu. Khi đến thị xã Ngã Năm (Sóc Trăng), Tổ tuần tra cơ động về phòng, chống dịch Covid-19 yêu cầu lái xe dừng xe kiểm tra, khai báo y tế theo quy định. Bất ngờ, lái xe Ðức tăng ga, điều khiển xe vượt chốt kiểm dịch và bỏ chạy. Xe va chạm với phương tiện của lực lượng tuần tra, kiểm soát rồi tháo chạy tiếp.
Trước tình huống này, đơn vị tuần tra đã thông báo cho các đơn vị phối hợp, huy động lực lượng chặn lại. Sau khi đến huyện Thạnh Trị (Sóc Trăng), lái xe Ðức chạy về hướng Bạc Liêu, đến Trạm thu phí thuộc huyện Vĩnh Lợi (Bạc Liêu), tiếp tục vượt trạm rồi quay đầu chạy về hướng Sóc Trăng, gây tai nạn với một xe máy làm hai người bị thương nặng. Lực lượng CSGT đã trưng dụng các phương tiện chốt chặn tại địa bàn huyện Mỹ Tâm, nhưng lái xe Ðức đã táo tợn lao thẳng vào các xe trên đường, khiến một số phương tiện bị hư hỏng. Sau khi gây tai nạn, lái xe Ðức đã bị lực lượng chức năng khống chế, bắt giữ, qua kiểm tra nhanh, phát hiện lái xe này dương tính với ma túy đá.
Chỉ hai ngày trước đó (16/6), lực lượng CSGT - Công an tỉnh Bình Dương cũng phát hiện xe ô-tô Innova BKS 60LD-028.91 vi phạm lỗi, tuy nhiên, khi ra hiệu lệnh dừng xe, lái xe đã không chấp hành lại tăng ga bỏ chạy. Lực lượng CSGT sử dụng xe đặc chủng truy đuổi, nhưng bị xe này chèn ép khiến một chiến sĩ bị ngã, chấn thương, xe đặc chủng hư hỏng nặng.
Quá trình truy đuổi khoảng 30 km, được người dân hỗ trợ, lực lượng chức năng đã khống chế, tạm giữ lái xe tên Trần Văn Thủy, SN 1990, trú tại huyện Thọ Xuân (Thanh Hóa) và người đi cùng là Vũ Văn Tuấn, SN 1992, trú tại huyện Yên Ðịnh (Thanh Hóa). Tiến hành kiểm tra, phát hiện lái xe Thủy dương tính ma túy đá và có một tiền án về mua bán và sử dụng chất ma túy.
Trong nửa cuối tháng 3, thực hiện cao điểm chuyên đề xử lý người điều khiển phương tiện vi phạm nồng độ cồn và ma túy của Bộ Công an, lực lượng CSGT đã xử phạt hơn 100 trường hợp lái xe dương tính với ma túy, có nhiều lái xe từng sử dụng ma túy trong thời gian dài.
Nhiều chuyên gia giao thông nhận định, nếu cơ quan chức năng có hệ thống giám sát lái xe đủ mạnh, khi nhận thấy bất thường, phải lập tức can thiệp được ngay. Mặt khác, nếu như có camera giám sát trên xe, sẽ sớm phát hiện ra được những biểu hiện của "ngáo đá", say xỉn,... của lái xe để kịp thời ngăn chặn.
Theo đại diện Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) quốc gia, kết quả của nhiều cuộc kiểm tra về ma túy khác nhau cách đây vài năm cho thấy, tỷ lệ lái xe tải có sử dụng ma túy rất cao, lên tới 30% - 40%.
Ðơn cử, năm 2017, kiểm tra tại Hải Dương và Hải Phòng, đã phát hiện hàng trăm lái xe dương tính với ma túy, nhưng theo đánh giá, thực tế số lái xe tải đường dài sử dụng ma túy có thể lớn hơn nhiều.
TS Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia cho rằng, các chế tài như phạt tiền, tước giấy phép lái xe, chấm dứt hợp đồng lao động,... đang được áp dụng hiện nay thực tế chưa đủ mạnh, chưa hiệu quả vì lái xe bị dừng hợp đồng ở doanh nghiệp này thì họ lại tìm đến nơi khác. Vì thế, những thông tin, hồ sơ của lái xe dương tính với ma túy cần được cơ quan quản lý lưu trữ và chia sẻ để tất cả đơn vị chức năng, doanh nghiệp đều có thể kiểm tra khi tuyển dụng.
Dưới góc độ luật pháp, nhiều luật sư cho rằng, lái xe sử dụng ma túy cần phải được coi là tội phạm và có biện pháp phòng ngừa mạnh mẽ. Ðối với lái xe, nhất là xe khách và xe tải có hành vi sử dụng ma túy là đủ các yếu tố để xử lý về tội giết người, kể cả khi chưa gây hậu quả. Hành vi này nên xử lý hình sự mà chưa cần phải xảy ra hậu quả, Luật nên sửa và xử lý theo hướng này. Ðể một người nghiện ma túy cầm vô-lăng lái xe là một điều không thể tưởng tượng nổi. Tại sao những người nghiện như vậy vẫn ung dung được hành nghề, đánh cược sinh mạng của hàng chục, hàng trăm người dân tham gia giao thông khác khi ngành giao thông đã quy định rất cụ thể việc giám sát sức khỏe lái xe.
Tình trạng một số lái xe đường dài sử dụng chất ma túy gây TNGT trong thời gian qua cũng đặt ra câu hỏi về trách nhiệm quản lý của từng đơn vị liên quan cũng như chủ doanh nghiệp sử dụng lái xe.
Bên cạnh việc điều chỉnh cơ sở pháp lý, có chế tài tăng nặng xử phạt về hành chính lẫn trách nhiệm hình sự đối với lái xe, còn cần phải xem xét, xử lý trách nhiệm liên đới của chủ xe và doanh nghiệp.
Thực tế, nhiều chủ xe, doanh nghiệp đã "khoán trắng" cho lái xe, cho nên xảy ra tình trạng lái xe lạm dụng ma túy, chất kích thích để làm việc quá thời gian quy định.
Ngoài ra, cũng phải điều tra hành vi sử dụng ma túy của lái xe có liên quan những tổ chức, cá nhân đã kiểm tra, cấp giấy chứng nhận sức khỏe cho lái xe, nếu có sai phạm cần phải xử lý nghiêm vì đây cũng là hành vi gián tiếp gây ra tội ác, cần có biện pháp ngăn chặn.
Tại Hội nghị tổng kết công tác bảo đảm ATGT năm 2020 vừa qua, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Chủ tịch Ủy ban ATGT quốc gia đã nhấn mạnh: Cần xử lý thật nghiêm khắc, tước bằng lái vĩnh viễn, xử lý hình sự đối với lái xe say xỉn, dương tính với ma túy. Có như vậy mới mong giảm được số vụ TNGT thảm khốc do lái xe nghiện ma túy, ma men gây ra.
